Tổng thống Joe Biden, đảng Dân chủ và đối thủ Donald Trump, đảng Cộng hòa ngày 27/6 (sáng 28/6 giờ Hà Nội) lần đầu tranh luận trực tiếp trong mùa bầu cử năm nay. Sự kiện kéo dài 90 phút, diễn ra trong trường quay của CNN ở thành phố Atlanta, bang Georgia.
Khi bước vào trường quay, hai ứng viên đến thẳng bục phát biểu và không bắt tay nhau. Hai ứng viên đã thảo luận nhiều chủ đề, từ nhập cư, quyền phá thai, kinh tế cho đến đời tư.
Về kinh tế
ông Trump cho rằng tăng trưởng việc làm dưới thời ông Biden chỉ là “sự phục hồi” sau giai đoạn phong tỏa vì đại dịch Covid-19. Hai ứng viên đổ lỗi cho nhau về tình trạng lạm phát.
Cựu tổng thống Trump khẳng định Mỹ đã “có một nền kinh tế vĩ đại nhất trong lịch sử” dưới nhiệm kỳ của ông. “Chúng ta chưa bao giờ làm tốt như vậy. Mọi người đều ngạc nhiên”, ông nói.
Trong khi đó, ông Biden giải thích tình trạng lạm phát cao hiện nay là do chính quyền của ông phải thừa hưởng “nền kinh tế rơi tự do” từ người tiền nhiệm.
Về nhập cư
Tổng thống Biden nhắc đến việc ông đã nỗ lực thúc đẩy một thỏa thuận biên giới lưỡng đảng nhưng cuối cùng bị chặn ở Thượng viện, đồng thời đề cập chính sách chia rẽ các gia đình nhập cư của ông Trump.
Ông Trump tập trung xoáy sâu vào về vấn đề biên giới, cáo buộc chính sách nhập cư của người kế nhiệm đã dẫn đến tình trạng tội phạm bạo lực ở Mỹ.
“Ông ấy là tổng thống tệ nhất trong lịch sử và đã phá hủy đất nước chúng ta. Ông ấy đột nhiên tìm cách thắt chặt biên giới một chút và đã đưa ra một thỏa thuận chả có gì cả. Nó giúp giảm một chút, không đáng kể”, cựu tổng thống nói, đề cập sắc lệnh ông Biden công bố hồi đầu tháng về cấm cấp quyền tị nạn cho người di cư vào Mỹ bất hợp pháp, khi con số này vượt 2.500 người mỗi ngày.
Tổng thống Biden cho rằng ông Trump đã xúi giục người ủng hộ đến tòa nhà quốc hội Mỹ để phản đối kết quả bầu cử năm 2020, gây ra vụ bạo loạn Đồi Capitol ngày 6/1/2021. Cựu tổng thống bác bỏ, khẳng định đã kêu gọi người biểu tình “lên tiếng một cách hòa bình và yêu nước” trong bài phát biểu ngay trước cuộc bạo loạn.
Khi người điều phối hỏi dồn về việc có chấp nhận kết quả bầu cử vào tháng 11 hay không, Trump nói ông sẽ chấp nhận “nếu đó là một cuộc bầu cử công bằng, hợp pháp và đúng đắn”.
Các vấn đề đời tư
Ông Biden mô tả ông Trump là “người duy nhất trên sân khấu phạm tội”, nói người tiền nhiệm có đạo đức như “con mèo hoang”, nhắc đến việc ông Trump bị kết tội ở New York vì làm giả hồ sơ liên quan đến khoản tiền bịt miệng chi cho sao khiêu dâm.
Đáp trả, ông Trump nhắc đến việc Hunter Biden, con trai ông Biden, ngày 12/6 bị bồi thẩm đoàn tòa án liên bang tại bang Delaware tuyên có tội trong vụ truy tố với cáo buộc sở hữu súng trái phép. Ngoài ra, Hunter còn đối mặt cáo buộc trốn nộp ít nhất 1,4 triệu USD thuế liên bang năm 2016-2019 và dự kiến hầu tòa ở Los Angeles, California ngày 5/9.
“Con trai ông ấy còn là người phạm tội ở mức độ rất nghiêm trọng”, ông Trump nói. “Con trai ông ấy đã bị kết tội, và có thể còn bị kết tội nhiều lần nữa”.
Người điều phối hỏi Trump liệu ông có truy tố đối thủ chính trị của mình nếu đắc cử hay không.”Joe có thể bị kết tội vì những gì ông ấy đã làm. Ông ấy đã làm những điều kinh khủng”, ông Trump nói.
Tổng thống Biden công kích việc ông Trump được cho là đã gọi những lính Mỹ chết trong chiến sự là “kẻ thua cuộc”, “ngu ngốc”. Atlantic đăng tải thông tin này vào năm 2020, cho biết ông Trump đã đưa ra những nhận xét như vậy khi từ chối đến thăm nghĩa trang lính Mỹ thời Thế chiến I ở Paris hồi năm 2018.
“Con trai tôi không phải kẻ thua cuộc, ngu ngốc. Ông mới là kẻ thua cuộc, kẻ ngu ngốc”, Tổng thống Biden nói, nhắc đến con trai cả Beau, người từng tham chiến ở Iraq đã qua đời vì ung thư năm 2015.
Cựu tổng thống Trump phủ nhận đã đưa ra những bình luận như vậy. “Đó là câu trích dẫn bịa đặt. Chúng được đăng trên một tạp chí hạng ba thất bại”, ông nhấn mạnh.
Về quyền phá thai, ông Trump tái khẳng định quy định liên quan nên do từng bang quyết định. Nếu đắc cử, ông cũng không cấm tiếp cận thuốc phá thai.
Tổng thống Biden đổ lỗi cho người tiền nhiệm khi Tòa án Tối cao năm 2022 đảo ngược phán quyết trong vụ kiện “Roe chống lại Wade” năm 1973. Phán quyết trong vụ kiện năm 1973 cho rằng phá thai là một trong những quyền con người căn bản của phụ nữ và là quyền hiến định dựa trên tu chính án số 14. Án lệ này đã được coi là văn bản pháp luật cao nhất ở Mỹ trong vấn đề phá thai. Sau phán quyết đảo ngược năm 2022, vấn đề phá thai do chính quyền từng bang quyết định. Ba thẩm phán bảo thủ trong số 9 thẩm phán Tòa án Tối cao được bổ nhiệm dưới thời ông Trump.
Ông Biden nói việc để từng bang quyết định vấn đề phá thai là “điều kinh khủng”. Ông chủ Nhà Trắng cũng bác bỏ khi người tiền nhiệm cho rằng phán quyết trong vụ “Roe chống lại Wade” cho phép bác sĩ “loại bỏ thai nhi khi đã 9 tháng”.
Hai ứng viên đều tìm cách trấn an những lo ngại về vấn đề tuổi tác. Ông Biden, 81 tuổi, nói ông Trump, 78 tuổi, trẻ hơn vài tuổi nhưng “năng lực kém hơn rất nhiều”. Đáp lại, ông Trump thách ông Biden làm bài kiểm tra về nhận thức. Hai ứng viên cũng tranh cãi về kỹ năng đánh golf.
Khi được hỏi ông sẽ làm gì để khiến Israel và Hamas chấm dứt giao tranh ở Gaza, Tổng thống Biden nêu kế hoạch trong đó có việc trao đổi tù nhân Palestine lấy con tin bị Hamas giam và tiếp tục thúc đẩy “ngừng bắn với các điều kiện bổ sung”.
Trong khi đó, Trump không nêu rõ ông có ủng hộ một nhà nước Palestine độc lập hay không.
Trump nói rằng ông có thể xử lý cuộc xung đột Nga – Ukraine trong thời gian ngắn, nếu ông chiến thắng cuộc bầu cử vào tháng 11.
Khi được người dẫn chương trình đặt câu hỏi về các điều khoản mà Tổng thống Nga Vladimir Putin đưa ra nhằm chấm dứt chiến dịch tại Ukraine, cựu tổng thống nói rằng chúng “không thể chấp nhận được”. Ông Putin từng nhấn mạnh Nga sẽ chỉ kết thúc chiến dịch nếu Kiev từ bỏ toàn bộ 4 khu vực mà Moskva tuyên bố sáp nhập hồi năm ngoái và từ bỏ nỗ lực gia nhập NATO.
Ông Biden phát biểu kết thúc tranh luận trước, tập trung vào vấn đề thuế và hứa sẽ hạ nhiệt lạm phát. Ông Trump ca ngợi thành tựu của mình trong nhiệm kỳ đầu, chỉ trích Biden là “người hay phàn nàn” và cáo buộc ông khiến nước Mỹ đi xuống.
Sau khi kết thúc tranh luận, ông Trump rời sân khấu và đi thẳng vào hậu trường. Đệ nhất phu nhân Jill Biden lên sân khấu ôm hôn ông Biden, sau đó cùng Tổng thống đến chào hai người điều phối trước khi rời đi.
Ông Biden đã nhiều lần ho, hắng giọng và đôi khi nói nhịu. Phụ tá giải thích rằng ông bị cảm trong những ngày gần đây. Thống kê của CNN cho thấy ông Trump phát biểu trong 40 phút 12 giây còn thời gian của ông Biden là 35 phút 41 giây. Hai ứng viên có quỹ thời gian tương đương nhau để trả lời các câu hỏi nhưng họ không bắt buộc phải sử dụng hết.
Ông Trump và ông Biden dự kiến tiếp tục tham gia buổi tranh luận do ABC News tổ chức vào ngày 10/9.